روستای اشن،( پایتخت عسل ایران)

نگاهی به روستای کوهستانی اشن ashan-اشنیها-اشن بزرگترین روستای تولیدکننده عسل ایران

روستای اشن،( پایتخت عسل ایران)

نگاهی به روستای کوهستانی اشن ashan-اشنیها-اشن بزرگترین روستای تولیدکننده عسل ایران

اشن در یک نگاه

موقعیت جغرافیایی و طبیعی روستا:

روستای اشن یکی از روستاهای دهستان اشن در بخش مهردشت از شهرستان نجف اباد می باشد.  این روستا دارای موقعیت جغرافیایی با عرض 33 درجه و5 دقیقه و طول 50 درجه و 41 دقیقه و ارتفاع 2200 متر از سطح ابهای ازاد می باشد.

 موقعیت جغرافیایی: یکی از بزرگ ترین روستاهای منطقه ی مهردشت،اَشن است که فاصله ی آن تا دهق 30 کیلومتر و تا اصفهان 120 کیلومتر است.این روستا در 33 درجه و 5 دقیقه ی عرض جغرافیایی و 50 درجه و 41 دقیقه ی طول جغرافیایی قرار دارد.و ارتفاع آن از سطح دریا 2200 متر است. این روستا از طرف جنوب به منطقه ی فریدن و دامنه،از طرف جنوب شرقی به روستای گلدره،از طرف شمال غربی به رحمت آباد،و از طرف شمال شرق به دُماب محدود است. آب و هوا: موقعیت اشن کوهپایه ای می باشد و به این جهت آب وهوای معتدل کوهستانی برآن حاکم است. متوسط دما در حداقل،منفی 7 درجه،و در حداکثر،مثبت 31 درجه در مقیاس سانتی گراد است.متوسط بارندگی در شرایط مساعد 290 میلی متر و جهت غالب بادهای آن از شمال غرب و غرب به سمت جنوب شرق و شرق می باشد. اَشن در فرهنگ دهخدا و معین به معنای (جامه ی باز گونه،خربزه ی نارس) و اِشن در همین فرهنگ ها به معنای(نام درختی شبیه به سپیدار)آورده شده است.با توجه به این که مردم قدیم این آبادی این روستا را "اِسِن" می گفتند.به نظر می رسد معنای معقول تر،دقیق تر و از اعتبار بیشتری برخوردار باشد. برخی از اهالی این آبادی معتقدند اَشَن در ابتدا "اُشِن" بوده است که معنای آن "آب روان روی شن و شن زار" است که به تدریج به اَشَن تغییر یافته است.این تعبیر در ارتباط با تکلم عامیانه مردم محل (که نزدیک به لهجه لُری است)،می باشد. امکانات:آب،برق،تلفن،گاز. مشاغل:شغل اصلی مردم این روستا کشاورزی و دامداری بوده است.در گذشته حدود 30 کارخانه شیره پزی در این روستا وجود داشته است.در چندین سال قبل شغل اصلی مردم کتیرزانی و دامداری بود. عده ی زیادی در سالیان اخیر از کشاورزی (و دامداری) روی گردانیدند و به پرورش زنبور عسل مشغول شده اند که این شغل تأثیر زیادی در این روستا داشته است و به اقتصاد آن رونق خوبی بخشیده است.اکنون حدود 90 درصد شاغلین زنبور دارند.عسل اشن از کیفیت خوبی برخوردار است.معمولا در فصل سرما زنبورداران زنبورهای خود را به مناطق گرمسیر جنوبی کشور(از جمله استان های فارس و بندرعباس) منتقل می کنند. تعداد زنبورداران در سال 1387 برابر 750 نفر و تعداد کندوها معادل 215000 عدد بوده است. میانگین برداشت عسل از هر کندو 10 کیلو گرم و تولید عسل اشن سالانه 2150 تن است.در صورت خوب بودن بارش و مساعد بودن شرایط ،گاهی تولید عسل هر کندو به 30 کیلوگرم نیز می رسد. تعاونی زنبورداران اشن بیش از 650 عضو دارد.حدود 100 نفر از زنبورداران اشنی نیز عضو تعاونی در شهرستان های دیگر استان هستند. خانم های مردان زنبوردار نیز در خانه در:تصفیه ی عسل،قاب تراشی،تهیه ی آذوقه(برگ موم کشی،و...) کمک می کنند.از همه مهم تر،دوری طولانی مدت همسرانشان را در ییلاق و قشلاق زنبورها تحمّل می کنند. در حدود 11 مرغداری نیز در اطراف اشن وجود دارد و تعدادی از افراد به پرورش مرغ مشغولند. آب کشاورزی این روستا از قنات تامین می شده است و بادام،انگور،گردو از محصولات عمده ی آن محسوب می شود. آسیاب آبی:در قدیم سه آسیاب آبی در این روستا وجود داشت که با آب قنات اصلی کار می کردند .در سال های کم آبی در استان اصفهان،آب این قنات خشک نشد و از روستاها و برخی از شهرهای اطراف به آسیاب این روستا مراجعه می کردند تا گندم وجو خود را خرد کنند. منابع آب:تعداد قنات های اشن در سال 1369 برابر 11 رشته بوده است ژاد: مردم این روستا از نژاد "لُر" بوده و هنوز به زبان لری صحبت می کنند،ولی به مرور زمان و به جهت دوری از مناطق لر نشین تغییراتی در لهجه ی این مردم و زبان اصیل لری ایجاد شده است. میزان مهاجرت اهالی این روستا به شهرهای دیگر از جمله اصفهان،زیاد است.تعداد زیادی از مردم این روستا به خیابان 24 متری واقع در اصفهان در نزدیکی میدان طوقچی مهاجرت کرده اند. گویش:زبان مردم اشن ترکیبی از فارسی و لری است ولی به تدریج از زبان لری اصلی فاصله گرفته است. مردم اشن حرف "ش" آخر کلمات را "س" تلفظ می کنند.مانند:"خودش" که خوانده می شود(خودس)،"بهش بگو" که گفته می شود(بس بگو)،"ولش کن" که گفته می شود (ولس کن). ضرب المثل ها:برخی از ضرب المثل هایی که در این آبادی استفاده می شود عبارتند از: 1.خودی هان که خویش آدمو از گل می کشن(به دلیل اطلاعاتی که از فرد دارند به او ضربه می زنند). 2.آدم ناقلا تا صُحب گله ی یکی نِه نمی چرونه(کارش را مرتب عوض می کنه و مورد اطمینان نیست). 3.منت بکش،خفت نکش(تا حد منّت اطاعت کن ولی نه در حد خواری و ذلّت). 4.دو صد من جثّه می خواد که ورداره صد من بار(هر کسی را توان کارهای بزرگ نیست). 5.کور کورِ می جوره،اُ چاله گودال را(مشابه:کبوتر با کبوتر باز با باز-کند هم جنس با هم جنس پرواز). 6.آدُم بد طالع اِگِر از آیینه مسجد بسازه یا سقفش بریزه یا قبله اش کج شه(آدم بد شانس در هر کاری ناموفق می شود). 7.آدم هر چه کنه به خودس کنه(نتیجه ی کار هر فرد به متوجه خودش خواهد شد). اماکن تاریخی:اشن روستایی اییلاقی است که در این روستا دو قلعه(قلعه بزرگ و قلعه بالا) وجود داشت که در مسیر خیابان قرار گرفتند و این قلعه ها را جهت ساخت خیابان خراب کردند.برخی از اماکن این آبادی عبارتند از: عمارتی زیبا به نام کدخدا(یا عمارت ناظم) وجود دارد که مربوط به حاج محمد تقی ناظمی بوده است.این عمارت جزء آثار باستانی محسوب می شود و در سال 1384 به وسیله ی سازمان میراث فرهنگی به ثبت رسیده است. مامزاده "بابا نورالدین" یکی دیگر از اماکن تاریخی و مذهبی است . اشن دارای سه محله ی اصلی (قلعه ی بزرگ،قلعه ی بالا و نمازگاه)است.در نزدیکی اشن روستا و مزرعه ای به نام حسام آباد(میرزا حسان) وجود داشت که خراب و متروکه شده است و مردم آن به اشن مهاجرت کرده اند.

سابقه تاریخی و علل پیدایش :

وجود آب مناسب کشاورزی

زمین مساعد کشاورزی

 

وجه تسمیه:

اَشن Asan

واژه شناسی:

از دقت در این واژه فوراً متوجه می شویم که از دو جز «اَ+ شن» ترکیب شده است. جز اول «اَ» همان واژه آو (Ow) اوستایی است که در تمام روستایی ایرانی و برخی لهجه ها به همین صورت آمده است منتها چنانکه به تضاعیف دیدیم به فتحه و به کسره و ضمه یا الف ممدود به انواع مختلف تطور، یافته است و وجود کلمه آب بر سر نام دیه رایج است و موجب تجلیل محل شده است.

اما جز دوم «شن» به معنی محل یا جا د رواژه گلخن ( خن –شن تخفیف یافته است) باز همان صورت است با تلفظی دیگر به عبارت دیگر گلشن جای گل است و اشن جای آب که موجب آبادی دیه شده است.

خود واژه شن در عین حال همان ژن است از زن و زایش و زیست یعنی جای زیست. جالب توجه آنکه به صور دیگر هم همین واژه در نامهای امکنه آمده است. چنانکه در اُشیان (اصفهان)اوشن (نائین) اشنار (میانه) و.... آمده است. خواننده به شگفت می آید که می گوییم واژه اشن ( به فتح اول و ثانی)‌جای آب است. اصلاً در لهجه اصفهانی مخصوصاً‌در روستاهای اُشنار ( به ضم اول و سکون ثانی ) یعنی راه آب ، راه آبی که مثلاً باغ خارج یا داخل می شود و در این واژه اشن همان جای آب است و آر پسوند حاصل مصدر مثل گفتار ، کردار، رفتار و اصل مصدر آن از آوردن است.

 

عوارض طبیعی:

کوه خنگه سوار

یان کوه با ارتفاع 2617 متر در محدوده شهرستان نجف آباد ، بخش مهردشت و در 85 کیلومتری شمال غربی مرکز شهرستان نجف آباد واقع است. جهت کوه شمال غربی- جنوب شرقی بوده و مختصات جغرافیایی قله آن به طول 50 درجه و 51 دقیقه و 30 ثانیه و عرض 33 درجه و 16 دقیقه می باشد.

کوه دماغ سبزه تاوه

یان کوه با ارتفاع 2123 متر در محدوده شهرستان نجف آباد ، بخش مهردشت و در 70 کیلومتری شمال غربی مرکز شهرستان نجف آباد واقع است. جهت کوه شمال غربی- جنوب شرقی بوده و مختصات جغرافیایی قله آن به طول 50 درجه و 57 دقیقه و عرض 33 درجه و 10 دقیقه می باشد.

کوه دوقوزی

یان کوه با ارتفاع 2823 متر در محدوده شهرستان نجف آباد ، بخش مهردشت و در 70 کیلومتری شمال غربی مرکز شهرستان نجف آباد واقع است. جهت کوه شمالغربی - جنوب شرقی بوده و مختصات جغرافیایی قله آن به طول 50 درجه و 49 دقیقه و عرض 33 درجه و 01 دقیقه می باشد.

کوه سفید

یان کوه با ارتفاع 3083 متر در محدوده شهرستان نجف آباد ، بخش مهردشت و در 80 کیلومتری شمال غربی مرکز شهرستان نجف آباد واقع است. جهت کوه شمال غربی- جنوب شرقی بوده و مختصات جغرافیایی قله آن به طول 50 درجه و 42 دقیقه و عرض 33 درجه و 04 دقیقه می باشد.

کوه سینه کنده

یان کوه با ارتفاع 2253 متر در محدوده شهرستان نجف آباد ، بخش مهردشت و در 84 کیلومتری شمال غربی مرکز شهرستان نجف آباد واقع است. جهت کوه شمال غربی- جنوب شرقی بوده و مختصات جغرافیایی قله آن به طول 50 درجه و 47 دقیقه و عرض 33 درجه و 11 دقیقه می باشد.

کوه شاه

یان کوه با ارتفاع 2365 متر در محدوده شهرستان نجف آباد ، بخش مهردشت و در 80 کیلومتری شمال غربی مرکز شهرستان نجف آباد واقع است. جهت کوه   شرقی-   غربی بوده و مختصات جغرافیایی قله آن به طول 50 درجه و 40 دقیقه و عرض 33 درجه و 05 دقیقه می باشد.

کوه شغالی

یان کوه با ارتفاع 2358 متر در محدوده شهرستان نجف آباد ، بخش مهردشت و در 75 کیلومتری شمال غربی مرکز شهرستان نجف آباد واقع است. جهت کوه شمال غربی- جنوب شرقی بوده و مختصات جغرافیایی قله آن به طول 50 درجه و 47 دقیقه و عرض 33 درجه و 02 دقیقه و 30 ثانیه می باشد.

کوه پلنگ گالون

یان کوه با ارتفاع 3083 متر در محدوده شهرستان نجف آباد ، بخش مهردشت و در 70 کیلومتری شمال غربی مرکز شهرستان نجف آباد واقع است. جهت کوه شمال شرقی- جنوب غربی بوده و مختصات جغرافیایی قله آن به طول 50 درجه و 47 دقیقه و عرض 33 درجه و 01 دقیقه می باشد.

کوه  ماهور سبز

یان کوه با ارتفاع 2063 متر در محدوده شهرستان نجف آباد ، بخش مهردشت و در 70 کیلومتری شمال غربی مرکز شهرستان نجف آباد واقع است. جهت کوه   شرقی-   غربی بوده و مختصات جغرافیایی قله آن به طول 50 درجه و 54 دقیقه و عرض 33 درجه و 09 دقیقه می باشد.

کوه مرغ شان

یان کوه با ارتفاع 2348 متر در محدوده شهرستان نجف آباد ، بخش مهردشت و در 75 کیلومتری شمال غربی مرکز شهرستان نجف آباد واقع است. جهت کوه شمال شرقی- جنوب غربی بوده و مختصات جغرافیایی قله آن به طول 50 درجه و 44 دقیقه و عرض 33 درجه و 04 دقیقه می باشد.

 

وضعیت آب و هوا:

بطور کلی اب وهوای این شهرستان نیمه خشک است و میانگین سالانه درجه حرارت هوای ان 14.5 درجه ومیانگین بارش برابر با 159 میلیمتر است.

شرایط بارندگی در این شهرستان تقریباً در مدت 7 ماه از سال به صورت متناوب وجود دارد بیشترین میزان، بارندگی در ماه دی تا فروردین و کمترین ان به ماههای مرداد و شهریور تعلق دارد.

متوسط حداقل و حداکثر ماهانه دما در ایستگاه نجف اباد بین 22.1 تا 6.9 درجه سانتی گراد می باشد.

بر اساس تقسیم بندی اب و هوای روش پیشنهادی کریمی بخش وسیعی از شهرستان نجف اباد در قالب اقلیم نیمه خشک گرم با زمستانهای نسبتاً سرد و بخش محدودی از ان در قالب اقلیم خشک و گرم با زمستانهای نسبتاً سرد طبقه بندی گردیده است.

 

زبان،گویش:

کشور ایران یک زبان عام و مشترک دارد که فارسی خوانده می شود و آن زبان  رسمی و ادبی است که همه مردمان این سرزمین خاصه آنان که خواندن و نوشتن را می دانند با آن آشنا هستند و آنرا به کار می برند اما در عرض زبان فارسی چندین زبان محلی نیز وجود دارد که از آن جمله می توان به کردی، بلوچی ، لری و ... اشاره نمود.

این لهجه ها بر خلاف زبان فارسی در کشور رواج عام ندارد یعنی هر یک در ناحیه محدودی از ایران متداول هستند گذشته از این بیشتر آنها زبان گفتار است یعنی نوشته نمی شود و ادبیات کلی ندارد ، بعضی از این لهجه ها هریک در زمانی دارای آثار ادبی بوده اما بعدها در مقابل رواج فارسی دری این لهجه ها تنزل پیدا کرده و دیگر در نوشتن به کار نرفته اند.

تعداد این لهجه ها به حدی است که تقریباً باید آنها را به تعداد روستاهای موجود در مرکز ایران دانست.

ساکنین بومی روستاهای منطقه دارای زبان و گویش خاصی نیستند و زبان همه مردم فارسی و گویش و لهجه ای شبیه مردم اصفهان دارند.

 

جمعیت:

جمعیت کل:  3022  نفر

تعداد خانوار: 795

تعداد زن: 1455 نفر

تعداد مرد:  1567 نفر

جمعیت متوسط هر خانوار:  3.8 نفر

 

اقتصاد و مشاغل:

بر اساس آخرین اطلاعات بدست آمده از تعداد 3022 نفر جمیعت روستا در سال 1385 تعداد 423 نفر معادل 14 درصد شاغل بوده اند که به بررسی شاغلین در بخش های مختلف اقتصادی می پردازیم.

 

·          کشاورزی

بر همین اساس در این روستا 88 نفر کشاورز مشغول به کار می باشند که  20.8 درصد از کل شاغلین روستا را شامل می شوند.

 

بر همین اساس مردم روستا علاوه بر کار کشاورزی به پرورش دام به روش سنتی می پردازند به طوریکه تعداد 23 نفر دامدار در روستا مشغول می باشند.

 

·          صنعت

در زمینه صنعت  52 نفر مشغول به کارند که 12.4 درصد از شاغلین روستا را در بر می گیرند به علاوه 33نفر از   زنان روستا به کار قالی بافی مشغول می باشند.

 

·          خدمات

تعداد شاغلین در بخش خدمات روستا 253 نفر است که 59.8 درصد از شاغلین را شامل می شوند . این افراد شامل کارمند ادارات ، معلم، مغازه دار، راننده و .... می باشند که در روستا به خدمات  رسانی به مردم مشغول هستند.

بخش های عمده فعالیت در روستا

بخش های عمده فعالیت

تعداد

درصد

صنعت

52

12.4

کشاورزی

88

20.8

دامداری

23(7زنبوردار)

5.4

خدمات

253

59.8

معدن

-

-

جمع

423

100

 

 

آثار باستانی و میراث فرهنگی:

از اثار باستانی روستا می توان به موارد زیر اشاره نمود:

·          برج دیده بانی قلعه  ملا غفار سلمان

·          برج و باروی قلعه بزرگ

·          حمام بزرگ( مردانه)

·          حمام کوچک(زنانه)

·          قلعه تاریخی حسین عباسی

·          خانه تاریخی علی صالحی زاده

·          خانه تاریخی علی عباسعلی

·          خانه تاریخی محمد تقی ناظمی

·          دیوار و باروی قلعه کهنه

·          ساباط

·          سیل بند

·          شیره پزخانه

·          قلعه حسام اباد

·          قنات اب چنار

·          قلعه حسام اباد

·          قنات اب چنار

·          قنات اب گرم

·          قنات اشن

·          کوه شاه( کوشا)

·          گورستان قدیمی اشن

·          مسجد امام حسین