شعر

اشن مهد همه زنبورداران 

که باشد پایتخت شهد ایران 

تمام مردمش اندر بیابان 

بدست ارند عسل های فراوان 

ز بهر روزی و یک لقمه ی نان 

گهی استان فارس و گه سپاهان 

زمستان چون شود در لار و کنگان 

چو تابستان رسد اطراف داران 

گهی باشند اسیر دست دزدان 

ز ناامنی بوند نالان و ترسان 

گذازند مایه از دارایی و جان 

چو پاییزش رسد هستند خندان 

تو گر زحمت کشی با چنگ و دندان 

به جایی میرسی ای بهتر از جان 

وگرکاهل تو باشی در بهاران 

نگیرد کارو بارت هیچ سامان 

عسل باشد برای درد درمان 

نباشد هرکه خورد از دردمندان 

خداوندا قضا از ما بگردان 

تو نازل بر زمین کن برف و باران 

الا همشهریانم ای حبیبان 

بیایید تا ببندیم عهد و پیمان 

بگیریم دست هم کیشان و یاران 

که باشیم جملگی از خیل خوبان 

(مجید وعلیرضا ناظمی)

مجتهد بزرگ آیت الله اشنی

اشن

اشن

موقعیت جغرافیایی: یکی از بزرگ ترین روستاهای منطقه ی مهردشت،اَشن است که فاصله ی آن تا دهق

30 کیلومتر و تا اصفهان 120 کیلومتر است.این روستا در 33 درجه و 5 دقیقه ی عرض جغرافیایی و 50

درجه و 41 دقیقه ی طول جغرافیایی قرار دارد.و ارتفاع آن از سطح دریا 2200 متر است. این روستا از

 طرف جنوب به منطقه ی فریدن و دامنه،از طرف جنوب شرقی به روستای گلدره،از طرف شمال غربی

به رحمت آباد،و از طرف شمال شرق به دُماب محدود است.

آب و هوا: موقعیت اشن کوهپایه ای می باشد و به این جهت آب وهوای معتدل کوهستانی برآن حاکم است.

متوسط دما در حداقل،منفی 7 درجه،و در حداکثر،مثبت 31 درجه در مقیاس سانتی گراد است.متوسط بارندگی

 در شرایط مساعد 290 میلی متر و جهت غالب بادهای آن از شمال غرب و غرب به  سمت جنوب شرق  و

 شرق می باشد.

رایی نام گذاری:اَشن در فرهنگ دهخدا و معین به معنای (جامه ی باز گونه،خربزه ی نارس) و اِشن در

همین فرهنگ ها به معنای(نام  درختی شبیه به سپیدار)آورده شده است.با توجه به این که مردم قدیم این آبادی

این روستا را "اِسِن" می گفتند.به نظر می رسد معنای معقول تر،دقیق تر و از اعتبار بیشتری برخوردار باشد.

برخی از اهالی این آبادی معتقدند اَشَن در ابتدا "اُشِن" بوده است که معنای آن "آب روان روی شن و شن زار"

است که به تدریج به اَشَن تغییر یافته است.این تعبیر در ارتباط با تکلم عامیانه مردم محل (که نزدیک به لهجه

لُری است)،می باشد.

امکانات:آب،برق،تلفن،گاز.

مشاغل:شغل اصلی مردم این روستا کشاورزی و دامداری بوده است.در گذشته حدود 30 کارخانه شیره پزی

در این روستا وجود داشته است.در چندین سال قبل شغل اصلی مردم کتیرزانی و دامداری بود.

عده ی زیادی

در سالیان اخیر از کشاورزی (و دامداری) روی گردانیدند و به پرورش زنبور عسل مشغول  شده اند که این

شغل تأثیر زیادی در این روستا داشته است و به اقتصاد آن رونق خوبی بخشیده است.اکنون حدود 90 درصد

شاغلین زنبور دارند.عسل اشن از کیفیت خوبی برخوردار است.معمولا در فصل سرما زنبورداران زنبورهای

خود را به مناطق گرمسیر جنوبی کشور(از جمله استان های فارس و بندرعباس) منتقل می کنند.

تعداد  زنبورداران  در سال 1387 برابر 750 نفر و تعداد کندوها معادل 215000 عدد بوده است. میانگین

 برداشت عسل از هر کندو 10 کیلو گرم و تولید عسل اشن سالانه 2150 تن است.در صورت خوب بودن

بارش و مساعد بودن شرایط ،گاهی تولید عسل هر کندو به 30 کیلوگرم نیز می رسد.

تعاونی زنبورداران اشن بیش از 650 عضو دارد.حدود 100 نفر از زنبورداران اشنی نیز عضو تعاونی در

شهرستان های دیگر استان هستند.

خانم های مردان زنبوردار نیز در خانه در:تصفیه ی عسل،قاب تراشی،تهیه ی آذوقه(برگ موم کشی،و...)

کمک می کنند.از همه مهم تر،دوری طولانی مدت همسرانشان را در ییلاق و قشلاق زنبورها تحمّل می کنند.

در حدود 11 مرغداری نیز در اطراف اشن وجود دارد و تعدادی از افراد به  پرورش مرغ  مشغولند. آب

کشاورزی این روستا از قنات تامین می شده است و بادام،انگور،گردو از محصولات عمده ی آن محسوب

می شود.در جدول 3-4 درصد شاغلان در بخش های مختلف آورده شده است.

جدول 3-4 درصد شاغلان و متوسط درآمد در بخش های مختلف اشن در سال 1387

ردیف	نوع فعالیت	درصد شاغلان	متوسط درآمد ماهانه(ریال)
1	کشاورزی	2/7	1700000
2	دامداری	8/4	1650000
3	زنبورداری	2/70	4500000
4	ساختمان و معماری	8/3	2500000
5	خدمات و کارگری	12	1800000
6	اداری و دولتی	2	4150000
جمع		100

ماخ:(منابع محلی)

آسیاب آبی:در قدیم سه آسیاب آبی در این روستا وجود داشت که با آب قنات اصلی کار می کردند .در سال های

 کم آبی در استان اصفهان،آب این قنات خشک نشد و از روستاها و برخی از شهرهای اطراف به آسیاب این روستا

مراجعه می کردند تا گندم وجو خود را خرد کنند.

منابع آب:تعداد قنات های اشن در سال 1369 برابر 11 رشته بوده است که مشخصات آن ها در جدول  4 -4

آورده شده است.

ردیف	نام قنات	عمق  به متر	طول  به متر	دبی(لیتر برثانیه)در سال 1369	دبی سالانه (هزار متر مکعب)در سال 1369
1	قنات بزرگ	8	300	35	1104
2	آب چنار	8	300	18	568
3	آبگرم	5/2	40	5	158
4	زیرقلعه	8	700	8	252
5	حسام آباد	6	100	7	231
6	جمال آباد	10	1200	9	284
7	تفی آباد	10	1000	3	95
8	حاجی سنگیار بزرگ	8	300	2	63
9	گلستان	15	1000	3	95
10	چاله گندیده	2	50	-	-
11	بداغ	2	200	-	-
جمع				90	2840

 ماخذ:(سازمان آب منطقه ای اصفهان،1369)

در سال 1382 از بین قنات های مندرج در جدول 4-4 تنها دو رشته قنات "آب چنار" و "گرمابه" فعال بوده اند

 که آب دهی لحظه ای(دبی) آن ها به ترتیب 15 و 12 لیتر در ثانیه گزارش شده است.در ضمن تعداد چاه نیمه

عمیق در این سال 11 حلقه ذکر شده است(سازمان آب منطقه ای اصفهان،1385). 

نژاد: مردم این روستا از نژاد "لُر" بوده و هنوز به زبان لری صحبت می کنند،ولی به مرور زمان و به جهت

دوری از مناطق لر نشین  تغییراتی در لهجه ی این  مردم  و زبان اصیل لری ایجاد شده است. میزان مهاجرت

اهالی این روستا به شهرهای دیگر از جمله اصفهان،زیاد است.تعداد زیادی از مردم این روستا به  خیابان 24

متری واقع در اصفهان در نزدیکی میدان طوقچی مهاجرت کرده اند.

گویش:زبان مردم اشن ترکیبی از فارسی و لری است ولی به تدریج از زبان لری اصلی فاصله گرفته است.

مردم اشن حرف "ش" آخر کلمات را "س" تلفظ می کنند.مانند:"خودش" که خوانده می شود(خودس)،"بهش بگو"

که گفته می شود(بس بگو)،"ولش کن" که گفته می شود (ولس کن).

ضرب المثل ها:برخی از ضرب المثل هایی که در این آبادی استفاده می شود عبارتند از:

1.خودی هان که خویش آدمو از گل می کشن(به دلیل اطلاعاتی که از فرد دارند به او ضربه می زنند).

2.آدم ناقلا تا صُحب گله ی یکی نِه نمی چرونه(کارش را مرتب عوض می کنه و مورد اطمینان نیست).

3.منت بکش،خفت نکش(تا حد منّت اطاعت کن ولی نه در حد خواری و ذلّت).

4.دو صد من جثّه می خواد که ورداره صد من بار(هر کسی را توان کارهای بزرگ نیست).

5.کور کورِ می جوره،اُ چاله گودال را(مشابه:کبوتر با کبوتر باز با باز-کند هم جنس با هم جنس پرواز).

6.آدُم بد طالع اِگِر از آیینه مسجد بسازه یا سقفش بریزه یا قبله اش کج شه(آدم بد شانس در هر کاری ناموفق

می شود).

7.آدم هر چه کنه به خودس کنه(نتیجه ی کار هر فرد به متوجه خودش خواهد شد).

اماکن تاریخی:اشن روستایی اییلاقی است که در این روستا دو قلعه(قلعه بزرگ و قلعه بالا) وجود داشت که

در مسیر خیابان قرار گرفتند و این قلعه ها را جهت ساخت خیابان خراب کردند.برخی از اماکن این آبادی عبارتند از:

عمارتی زیبا به نام کدخدا(یا عمارت ناظم) وجود دارد که مربوط به حاج محمد تقی ناظمی بوده است.این عمارت جزء

آثار باستانی محسوب می شود و در سال 1384 به وسیله ی سازمان میراث فرهنگی به ثبت رسیده است.

 

امامزاده "بابا نورالدین" یکی دیگر از اماکن تاریخی و مذهبی است .

اشن دارای سه محله ی اصلی (قلعه ی بزرگ،قلعه ی بالا و نمازگاه)است.در نزدیکی اشن روستا و مزرعه ای به نام

حسام آباد(میرزا حسان) وجود داشت که خراب و متروکه شده است و مردم آن به اشن مهاجرت کرده اند.

 

فامیل های معروف: فامیل های معروف ناظمی، کریمی، رضایی رستمی، رستمی زاده ، امینی، یار محمدی، اشنی، قریشی، علیخانی، زمانی، فاتحی، رمضانی، مباشری، حدّاد، شیری، عنایتی، آخوندی، خالویی، امامی نژاد، نادری، بابایی، رضوانی، حقیقتی،میرزایی، محبّی ،شیری و اسلامی است.

شهیدان:اشن 20 شهید به قرار زیر دارد.

1.مجتبی آخوندی                                              11.یداله رستمی

2.مجتبی امینی                                                12.علی رضایی

3.غلامحسین امینی                                           13.مصطفی رضایی

4.علی امینی                                                    14.رضا سعیدی

5.محمد جواد حقیقت                                          15.اصغر شفیعی

6.محمد رضا حقیقت                                           16.جعفر علیخانی

7.حمید حقیقت                                                 17.مرتضی عقیلی

8.اسماعیل خالویی                                            18. مجتبی محبی

9.سهراب درویشی                                             19.حسین واعظ زاده

10.محمد علی درویشی                                      20.داود یار محمد

جمعیت:جمعیت اشن در سرشماری های 1355 الی 1385 در جدول6-4 آورده شده است.

جدول 6-4 جمعیت اشن در سرشماری های 1355 الی 1385

سال	1355	1365	1375	1390
جمعیت	1942	2666	2956	3800
تعداد خانوار	447	512	629	800

  

مدرسه و دانش آموزان:در اشن دو مدرسه ابتدایی(دخترانه و پسرانه)،دو مدرسه راهنمایی(دخترانه و پسرانه)

دو مدرسه متوسطه(دخترانه و پسرانه) وجود دارد.جدول 9-4 دانش آموزان مقاطع مختلف را نشان می دهد.

جدول 9-4 دانش آموزان مقاطع مختلف اشن در سال تحصیلی 88-1387

مقطع	ابتدایی	راهنماییی	متوسطه	پیش دانشگاهی	جمع
تعداد	208	150	141	10	509

ماخذ: (اداره ی آموزش و پرورش منطقه ی مهردشت) 

پزشکان:آریا ناظمی و آزیتا---که هر دو بیرون از اشن هستند.

شاعران:در اشن دو شاعر وجود دارد که عبارتند از:

محمد حسین رستمی(1307):فرزند علی معروف به اکبر،وی پیری فرزانه است که اشعاری سروده اند(بیشتر

رباعی و مثنوی).بیشتر اشعار او فی البداهه است و تخلص او "اکبر"است.

در مصاحبه ای که با محمد حسین رستمی انجام گرفت چنین می گوید:در کوشا(نام کوهی در اشن که روی آن

قلعه ای وجود داشت) قبل از انقلاب سکه هایی قدیمی پیدا کردم  و به نجف آباد رفتم. در اثر نداشتن  پول و

 بی توجهی،سکه ها را نزد یک زرگری در باغ ملی به امانت گذاشتم و مقدار کمی پول از ایشان گرفتم و به

اشن بازگشتم.روز که به آن زرگری مراجعه کردم تا سکه ها را پس بگیرم زرگر گفت:دیر آمدی، من سکه ها

را فروختم.هر کاری کردم راه به جایی نبردم و تنوانستم سکه ها را پس بگیرم.

براتعلی حقیقت(13771-1290):اسم مستعار او محمد حسین بوده است و کتاب شعری چاپ و منتشر کرده

است که مشخصات آن دریافت نشد.   

 حاج محمد تقی ناظمی ]فرزند ابراهیم ناظم[ (1270-1343):ایشان ارباب و بزرگ این روستا بود که

برخی از املاک خود را جهت ساخت مدرسه(اولین مدرسه به نام مدرسه ی ناظمی) اهدا کرده است.از کارهای

خیر دیگر وی بنای حمام اشن در سال 1354 قمری(1313 خورشیدی)است که این حمام توسط استاد حاج

غلامعلی دهقی ساخته شده است.این حمام دارای کتیبه ی سنگی است که بالای در ورودی آن نصب شده است.

در این جا دو خاطره در مورد محمد تقی ناظمی نقل می شود:

1.تقسیم انبار گندم:شخصی در روستا از باغ میوه ی یکی از روستاییان دیگر دزدی کرد.ایشان دستور داد

صورت او را ماست مالی بکنند و در روستا بچرخاند تا عبرت دیگران شود.از آن به بعد در این روستا دزدی

صورت نگرفت.

2.ماست مالی: فردی به نام حاج علی انبار گندمی داشت که در زمان قحطی  و گرانی،که مردم در رنج  و

فلاکت بودند آن را احتکار کرده بود.حاج محمد تقی دستور می دهد انبار را بین مردم تقسیم کنند و هنگام برداشت

محصول در تابستان گندم را به ایشان پس دهند.به این وسیله مردم را از گرسنگی نجات داد.حاج علی،به نشانه ی

اعتراض ،به نظمیه ی اصفهان شکایت کرد.زمانی که حاج محمد تقی احضار شد،در پاسخ به چرایی کار گفت:

برای این که مردم از گرسنگی وقحطی نمیرند من دستور دادم که این کار را بکنند و در سر خرمن محصول را

تحویل ایشان دهند. 

مبتکر

عباس رستمی زاده(1351):وی فردی خوش ذوق و خلاق است که مدت بیست سال سابقه ی پرورش زنبور

عسل وترد و اکنون 1200 کُلنی زنبور عسل دلرد.خلاقیت و نوع آوری وی طرحی است که با آن زنبور را  به

 داخل خانه(اتاق) آورده است.طرح وی به این صورت است:در آکواریوم خانه اش کندویی که پوشش آن شفاف

است،قرار داده است که این کندو از طریق یک مجرا ی شفاف،به قطر حدود 5 سانتی متر و به طول حدود 4 مترپ

به فضای باز حیاط خانه ارتباط پیدا می کند.زنبورها از طریق این لوله به کندو و برعکس رفت و آمد می کنند.

در صورت لزوم می توان این کندو را با کندوی دیگر تعویض کرد. وی توانسته است هزاران زنبور عسل را

در داخل یک کندوی شیشه ای در یک آکواریوم قرار دهد و کارها و فعالیت آن ها را(همانند حرکت ماهی ها)

در معرض دید اهالی خانه قرار دهد. 

روحانیون

شیخ محمد حسین اشنی قودجانی(1275-1285):نامبرده مجتهد و هم دوره آیت اله مدرس بود.در اواخر

عمر،وی را به اصرار به اصفهان بردند و در حوزه ی علمیه ی اصفهان به تدریس فقه و اصول مشغول شد.

  سپس به قم مراجعت کرد.پس از فوت در تکیه ی ابومعالی کلباسی،راقع در شهر اصفهان،دفن شدند.

آیت اله نورالدین اشنی قودجانی:فرزند شیخ محمد حسین اشنی،در فلسفه،فقه و اصول استاد بوده است.

نامبرده طبع شعر نیز داشتند.وی در مسجد مسجد سید و مسجد نو اصفهان منبر می رفتند و اجتهاد ایشان

توسط شیخ عبدالکریم حایری (موسس حوزه ی علمیه ی قم) به تایید رسیده است.ایشان نیز پس از مرگ

در کنار پدرشان دفن شدند.وی در تفسیر قرآن نیز تبحّر داشت.در این جا دو خاطره در مورد ایشان نقل

می شود:

1.در زمان یاغی گری،چندین نفر از آنان به منطقه حمله کردند ولی ایشان به مردم روستا اطمینان دادند

که یاغیان نمی توانند وارد روستا شوند،زیرا من با نماز شب های خود دور روستا حصاری ایجاد کرده ام

تا از شر اشرار در امان باشد.یاغیان تا دو کیلومتری روستا پیش آمدند ولی از حمله به آن خودداری کردند.

2.فردی از اصفهان به قم رفت تا مساله ای شرعی از آیت اله بروجردی بپرسد.آیت اله بروجردی پس از

جواب دادن به سوال گفتند:تا زمانی که آیت اله اشنی در اصفهان حضور دارند برای حل این مسایل به من

مراجعه نکنید،زیرا از نظر علمی ایشان یا مانند من است یا از من بالاتر.